Lab 1
Narzędzia do zdalnego łączenia się z serwerem Linuxa, np. ze Sigmą:
Putty
Winscp
Logowanie na Sigmę przez protokół ssh w Linuxie lub Windows 10,11:
w wierszu poleceń konsoli wpisujemy
ssh nazwa_użytkownika@sigma.ug.edu.pl
i naciskamy enter,
następnie wpisujemy hasło potwierdzając enterem
Zadanie 1.
Proszę zalogować się na Sigmę na swoje konto poleceniem: ssh nazwa_użytkownika@sigma.ug.edu.pl i wpisując swoje hasło.
Następnie proszę przejrzeć swój katalog domowy
Zadanie 2.
Utwórz poniższą strukturę katalogów na swoim koncie na Sigmie:
~/warsztat2024/lab1/
-----------------------> zadania/
-----------------------> pliki/
-----------------------> notatki/
Prawa dostępu do plików i katalogów
W Linuxie prawie wszystko jest traktowane jako plik (o konkretnych właściwościach), także urządzenia czy terminale. Każdy plik to tak naprawdę zbiór znaków, pogrupowanych w wiersze (oddzielone znakiem \n), zakończony znakiem końca pliku EOF
Do wyświetlenia praw dostępu do plików i katalogów można posłużyć się poleceniem:
ls -l
- typ pliku - pierwszy bit
- prawa dostępu dla właściciela: drugi, trzeci, czwarty bit
- prawa dostępu dla grupy: piąty, szósty, siódmy bit
- prawa dostępu dla pozostałych użytkowników: ósmy, dziewiąty, dziesiąty bit
Typy plików:
| znak | znaczenie |
|---|
- | zwykły plik |
d | katalog |
c | plik specjalny |
b | plik specjalny przypisany |
l | dowiązanie symboliczne |
p | potoki nazwane |
s | gniazdo |
Prawa dostępu dla plików:
| wartość | prawo dostępu, funkcja |
|---|
| literowa | ósemkowa |
|---|
r | 4 | odczyt (read), możliwość wyświetlenia zawartości pliku |
w | 2 | zapis (write), mozliwość zapisania zmian w pliku |
x | 1 | wykonanie (execute), możliwość uruchomienia (programy binarne i skrypty) |
Prawa dostępu dla katalogów:
| wartość | prawo dostępu, funkcja |
|---|
| literowa | ósemkowa |
|---|
r | 4 | odczyt (read), możliwość zapoznania się z zawartością katalogu (tj. uzyskania informacji,
jakie nazwy i atrybuty plików i katalogów w nim występują) |
w | 2 | zapis (write), możliwość zmiany zawartości katalogu (tj. tworzenia i usuwania w nim plików i
katalogów, jak również do zmiany ich nazw i atrybutów) |
x | 1 | wykonanie (execute), możliwość "wejścia" do danego katalogu (czyli uczynienia go swoim katalogiem
bieżącym) |
Wszystkie kombinacje praw dostępu:
| wartość | prawo dostępu |
|---|
| ósemkowa | literowa |
|---|
| 0 | --- | brak |
| 1 | --x | wykonanie |
| 2 | -w- | zapis |
| 3 | -wx | zapis, wykonanie |
| 4 | r-- | odczyt |
| 5 | r-x | odczyt, wykonanie |
| 6 | rw- | odczyt, zapis |
| 7 | rwx | odczyt, zapis, wykonanie |
Ustawianie praw dostępu:
| znak | znaczenie |
|---|
+ | dodawanie uprawnień |
- | odbieranie uprawnień |
= | przypisanie uprawnień |
u | użytkownik (właściciel) |
g | grupa |
o | pozostali |
a | wszyscy |
Nadawać i odbierać prawa dostępu do pliku lub katalogu może jego właściciel przy użyciu
polecenia chmod (change mode - zmień tryb). Polecenie to ma następującą postać:
chmod [ komu_jakie ] nazwa_obiektu
PRZYKŁADY:
chmod g+x plik (członkom grupy właściciela do posiadanych już wcześniej praw zostaje
dodane prawo do wykonywania programu zawartego w danym pliku. Prawa właściciela i
innych użytkowników nie ulegają zmianie)
chmod o-w plik (użytkownikom spoza grupy zostało odebrane prawo do zapisu w danym
pliku, wszelkie pozostałe prawa dostępu - bez zmian)
chmod u=rw plik (właściciel ustalił, że będzie posiadał prawo do odczytu i zapisu, ale nie do
wykonywania danego pliku. Prawa grupy i innych - bez zmian)
UWAGA !!!
Nie należy odbierać samemu sobie praw dostępu do swojego katalogu domowego
(nie będzie możliwe odczytanie plików konfiguracyjnych ani startowych przez
oprogramowanie w trakcie otwierania sesji pracy - grozi wizyta u administratora systemu !).